Weggestopt onder een troosteloos viaduct, op een nietszeggend stukje Schiphol, staan op zaterdagochtend zo’n honderd man met hun voeten te stampen en in hun handen te blazen om de kou te verdrijven. Zo hadden ze het niet bedacht, de demonstranten van klimaatactiegroep Extinction Rebellion. De groep wilde „lekker warm onder de kerstboom” van de grote winkelhal op Schiphol demonstreren, maar werd daar weggestuurd door de autoriteiten van de luchthaven. Eerst naar een plek voor de hoofdingang, later naar het viaduct. „Ik zeg vlieg, jullie zeggen tuig, roept Puk van Noort, de spreker op het kleine podiumpje. Het publiek reageert. Vlieg tuig! Vieg tuig!”.
Dit zijn de „brave demonstranten”, zeggen ze die ochtend zelf. Maar op hetzelfde moment vindt ook een „ondeugend” protest plaats. Een ‘high risk’-actie, zoals ze dat bij Extinction Rebellion noemen, met een grote kans om opgepakt te worden. Een groep van naar eigen zeggen zo’n 120 ‘rebellen’ weet in de hallen áchter de security terecht te komen. Hoe ze dat hebben gedaan willen ze niet zeggen. Eenmaal daar ketenen sommigen zich vast aan bagagekarretjes. En ze gieten een bruine drab over de witte glimmende tegelvloer. Het is een metafoor voor de modderstromen in de Spaanse stad Valencia, zegt Simone Wiegman, een van de demonstranten. „Een paar van ons probeerden die modder zogenaamd weer op te dweilen, maar tevergeefs, want het is dweilen met de kraan open.”
Een dergelijke actie zag de gemeente Haarlemmermeer al aankomen. Daarom is vanaf afgelopen vrijdag 12.00 uur tot zondag 15 december middernacht een noodverordening van kracht. In die periode is het niet toegestaan om binnen twee meter afstand van hekken rondom de luchthaven te komen. Mensen die dat wel doen, zijn in overtreding.
Cadeautjes
De actie van de klimaatclub richt zich zaterdag op het zogenaamde frequent flyer-programma van KLM, een regeling die allerlei voordelen biedt voor passagiers die vaak met KLM vliegen. „De luchtvaart moet krimpen om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen, maar in plaats daarvan blijft KLM cadeautjes uitdelen aan de mensen die het meest vervuilen”, zegt Wiegman. Tot drie jaar geleden werkte ze zelf bij KLM, maar ze schrok naar eigen zeggen toen ze zich realiseerde hoe urgent de klimaatcrisis is, en hoe weinig verantwoordelijkheid ‘haar’ bedrijf daarin nam.
„Hoe meer je vliegt met KLM, hoe meer voordelen je krijgt. En vlieg je een jaar wat minder? Dan worden je weer voordelen afgenomen. Bijna een jaar geleden hebben we al met KLM om tafel gezeten, maar het feit dat ze nog steeds deze regeling promoten zegt dat de werkelijkheid nog niet tot ze doordringt.”
KLM zegt in een reactie tegen NRC dat het gaat om een „loyaliteitsprogramma”, bedoeld om reizigers aan te moedigen om voor KLM te kiezen, in plaats van voor een concurrerende luchtvaartmaatschappij. Van het promoten van méér vliegen zou daarom volgens de woordvoerder geen sprake zijn. Ze uit telefonisch haar verbazing als blijkt dat het programma wel als ‘frequent flyer-programma’ aangeduid wordt op de website van KLM. „Je kunt bij ons ook punten verdienen met bijvoorbeeld het boeken van hotelovernachtingen, of door een financiële bijdrage aan alternatieve brandstof te leveren.” Volgens KLM staat de deur altijd open voor de demonstranten om in gesprek te gaan, maar brengt demonstreren op het vliegveld de veiligheid van passagiers en collega’s in gevaar.
Livestream
Na ruim een uur worden de eerste demonstranten opgepakt door de marechaussee. „You are not alone!”, zingen de nog zittende demonstranten als de eerste actievoerders op de bekende gele karretjes worden gehesen waarmee de politie ook geregeld demonstranten van de snelweg schept. Op dat moment stopt ook de livestream waarmee de demonstratie te volgen is op het instagramaccount van de klimaatclub, want Wiegman, die op dat moment de camera bedient, wordt opgepakt. Rond 15.00 uur laat de marechaussee via persbureau ANP weten 99 demonstranten te hebben gearresteerd. Zij zullen worden voorgeleid aan de officier van justitie, aldus een woordvoerder van de marechaussee.
Een woordvoerder van Schiphol laat weten dat alle reguliere veiligheidscontroles zijn uitgevoerd toen de demonstranten door de security gingen. Er moet nog worden onderzocht hoe de vloeistof op de vloer terechtgekomen is, aldus Schiphol en de marechaussee. Extinction Rebellion wil niet laten weten hoe ze te werk zijn gegaan. Wel zeggen ze dat de vloeistof milieuvriendelijk, uitwasbaar en niet giftig is.