Repressie tegen oppositie in Georgië neemt toe: politie zet ‘huurlingenagenten’ in om angst te zaaien

Maandagavond ging Gela Khasaia zijn huis uit naar de protesten toen hij vanachter werd aangevallen door drie mannen. „Zulke mannen noemen we Titoesjki, net zoals de huurlingenagenten heetten in Oekraïne tijdens de Majdanrevolutie”, vertelt de 27-jarige Georgische activist achterin een restaurant in de buurt van het presidentiële paleis in Tbilisi. Tijdens de regering van oud-president Viktor Janoekovitsj werden Titoesjki door de Oekraïense veiligheidsdiensten ingezet om pro-Europese demonstranten te provoceren en hen aan te vallen op straat. Titoesjki doen zich voor als hooligans in sportkleding. „En zo kom ik hieraan”, zegt hij wijzend met een zwarte brace om zijn hand naar een grote korst op zijn wang.

Khasaia is de socialemediamanager van de politieke oppositiepartij Girchi (Meer Vrijheid). Deze partij is onderdeel van de Coalitie voor Verandering, een samenwerkingsverband van vier pro-Europese liberale politieke partijen in Georgië. „De volgende dag ging ik naar het kantoor [van de partij] en daar was de politie. Ik filmde het voor Facebook Live. Toen begonnen ze me uit te schelden, en een gemaskerde agent sloeg me uiteindelijk op mijn hoofd.” Het moment is vastgelegd op beeld. Op woensdag viel de politie het kantoor daadwerkelijk binnen.

Tijdens die inval eiste Nika Gvaramia, leider van de partij Ahali (ook onderdeel van de Coalitie voor Verandering) en een belangrijke oppositiefiguur, dat de politie iets zou tonen waaruit bleek dat ze een huiszoekingsbevel hadden. Op beelden die op sociale media circuleren, is te zien hoe Gvaramia na een woordenwisseling met de politie schijnbaar bewusteloos in een detentieauto wordt gegooid.

„Een paar minuten nadat Gvaramia was afgevoerd, werd ik gearresteerd. Ze zeiden niet eens waarom, ze begonnen me gewoon weer uit te schelden”, vertelt Khasaia. Hij meldde aan de agenten dat hij hoofdpijn had, maar kreeg pas vijf uur later medische hulp. Ook mocht hij zijn advocaat niet bellen. „Diezelfde avond werd ik naar huis gestuurd, maar Gvaramia zit twaalf dagen vast.”

Uitstel onderhandelingen EU

Sinds donderdag 28 november zijn er in steden in heel Georgië ’s avonds protesten tegen de regeringspartij, Georgische Droom. Dit in reactie op de aankondiging van premier Irakli Kobakhidze dat de onderhandelingen over toetreding tot de Europese Unie worden uitgesteld tot 2028. Begin deze week intensiveerde de repressie in de hoofdstad Tbilisi. De politie viel meerdere oppositiekantoren binnen. Journalisten raakten gewond door politiegeweld, en oppositieleden en activisten werden opgepakt.

Het harde optreden van de politie heeft angst gezaaid onder de oppositie. Het is lastig om mensen te vinden die aan een buitenlandse journalist willen vertellen over het optreden van de autoriteiten. Khasaia wilde uit veiligheidsoverwegingen niet bij hem thuis afspreken. Desondanks komt hij onverschrokken en vooral strijdlustig over. Gedurende het interview krijgt hij bijna non-stop berichten binnen op zijn telefoon. „Ik probeer nu vanuit huis dingen te coördineren, als mensen bijvoorbeeld een advocaat nodig hebben. Van de dokter moet ik voor m’n hoofd vijf dagen rust houden, maar ik kan niet wachten om weer de straat op te gaan.”

We stoppen niet met protesteren tot er nieuwe eerlijke verkiezingen worden uitgeroepenIrakli Phavlenisjvili Secretaris-generaal van de Verenigde Nationale Beweging

De huidige protesten kennen een lange voorgeschiedenis. Sinds 2019 heerst er onvrede over de anti-Europese koers die Georgische Droom vaart, met grootschalige protesten in de jaren die volgden. De partij hield desondanks altijd vol het EU-lidmaatschap na te streven, een wens van meer dan 80 procent van het volk die bovendien is vastgelegd in de grondwet.

Dit jaar brak Georgische Droom steeds opzichtiger met de EU-aspiratie. In de lente werd de ‘buitenlandse-agentenwet’ opnieuw geïntroduceerd – na in 2023 te zijn ingetrokken onder druk van demonstranten. De wet doet denken aan een Russische evenknie, die via streng financieringstoezicht staatskritiek dwarsboomt en het werk van ngo’s en media belemmert. Na de parlementsverkiezingen van oktober, waarvan aanwijzingen zijn dat hierbij door de regeringspartij is gefraudeerd, gingen Georgiërs massaal protesteren.

Lees ook

In de Georgische uitslagengrafieken zie je de ‘Russische staart’ – en dat kan duiden op fraude

En over lange voorgeschiedenissen gesproken: om Georgië te begrijpen, is het belangrijk te weten dat protesteren tegen het regime diep geworteld is in de geschiedenis van het land. Georgië ligt niet alleen tussen Oost en West, maar ook tussen Noord en Zuid, en kent een eeuwenlange onderdrukking door naburige naties. De straat op gaan is voor Georgiërs een way of life.

Bij de demonstraties in Tblisi gaat het er soms hard aan toe: demonstranten richtten vrijdagavond vuurwerk op de politie. Volgens de oppositie gebruikt de politie ook veel geweld.

Maar deze protesten moeten niet worden gezien als één van de vele, volgens Marika Mikiashvili. Zij is werkzaam bij de afdeling Buitenlandse Zaken van Droa, ook één van de partijen die zich heeft aangesloten bij de pro-Europese coalitie. „Wij hebben als coalitie een politieke verantwoordelijkheid, maar de demonstraties worden niet door ons georganiseerd”, vertelt zij over Zoom aan NRC. „De tegenbeweging komt uit alle hoeken: uit de media, uit de cultuursector, en er worden door individuen oproepen gedaan op Facebook.”

Rechtszaken

De demonstraties zullen nog wel even aanhouden, denkt Mikiashvili. „De recente beslissingen van de regering hebben laten zien dat ze niet eens meer doen alsof ze om het volk geven. Ze hebben ons te vaak misleid met zogenaamde concessies, we pikken het niet meer.”

Irakli Phavlenisjvili (30) is plaatsvervangend secretaris-generaal van de oppositiepartij Verenigde Nationale Beweging, de partij die in 2001 werd opgericht door oud-president Micheil Saakasjvili. Phavlenisjvili bracht vrijdag de hele dag door in de rechtbank, waar leden van de jongerenpartij en activisten terechtstonden. „Ze riskeren jarenlange gevangenisstraffen vanwege hun deelname aan de protesten,” vertelt hij vrijdagavond tijdens een demonstratie bij het parlement. Het Vrijheidsplein loopt ondertussen vol met demonstranten die met Georgische en Europese vlaggen zwaaien. „Onder dit regime zullen zij niet vrijkomen. En dus zullen we niet stoppen met protesteren tot er nieuwe eerlijke verkiezingen worden uitgeroepen.”

Lees ook

Met moed der wanhoop demonstreren studenten in Georgië. ‘Waarom studeren terwijl ons land richting de afgrond gaat?’

Delen





Mail de redactie