In Iran zijn vorig jaar minstens 901 personen geëxecuteerd, van wie veertig mensen in dezelfde week in december. Dat zei de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties (VN) Volker Türk dinsdag. Iran is daarmee het land met het hoogste aantal executies ter wereld vorig jaar — China, waar geen cijfers van bekend zijn, is niet meegenomen in de telling.
Elk jaar groeit het aantal executies in het land: zo werden 853 mensen in 2023 geëxecuteerd en het jaar ervoor 582. Türk maakt zich zorgen over de groeiende trend en stelt dat „het de hoogste tijd is voor Iran om een einde te maken aan deze golf van executies”. De meeste geëxecuteerden in 2024 zaten vast voor druggerelateerde delicten, volgens de officiële cijfers. Maar ook dissidenten en mensen die verband hielden met de protesten tegen de Iraanse regering in 2022 en 2023 werden er vorig jaar geëxecuteerd.
Veel vrouwen
Vorig jaar is tevens het hoogst aantal vrouwelijke geëxecuteerden sinds 2008, het jaar dat de mensenrechtenorganisatie Iran Human Rights (IHR) begon met het documenteren van de doodvonnissen in het land. Volgens IHR werden 31 vrouwen ter dood veroordeeld.
„Veel van de vrouwen die voor moord werden geëxecuteerd, waren het slachtoffer van huiselijk geweld of seksueel misbruik en handelden uit wanhoop”, aldus de organisatie. Een woordvoerder van de VN verklaarde tijdens een persconferentie volgens Reuters dat een van de geëxecuteerde vrouwen ter dood was veroordeeld omdat ze haar man had gedood, toen hij haar dochter probeerde te verkrachten.
Vergeldingswet
Met 972 executies in één jaar blijft 2015 het recordaantal executies houden in Iran. In de jaren was het aantal weer flink gedaald. Maar sinds 2022, het jaar dat de grootschalige protesten in Iran oplaaiden na de dood van een jonge vrouw door de Iraanse zedenpolitie, is weer een duidelijke stijging te zien in het aantal executies.
Een verklaring daarvoor in Iran is het gebruik van de islamitische vergeldingswet, ook wel bekend als gisas. Deze wet bepaalt dat een moord moet worden betaald met een ander leven, tenzij de familie van het slachtoffer de dader vergeeft en akkoord gaat met een schadevergoeding.
„[De doodstraf] is onverenigbaar met het fundamentele recht op leven en brengt het onaanvaardbare risico met zich mee dat onschuldige mensen worden geëxecuteerd”, stelt Türk in zijn verklaring. De VN-commissaris dringt er bij de Iraanse autoriteiten op aan „een moratorium” op de doodstraf in te stellen, wat betekent dat de doodstraf wettelijk nog bestaat maar dat doodvonnissen niet meer worden opgelegd of uitgevoerd. Volgens de VN is deze middenweg in momenteel in 170 staten van kracht.